شهيد آخرت کسي است که در آخرت اجر يک شهيد را خواهد داشت ولي در اين دنيا همان احکام ميت عادي براو جاري مي شود.

اين نوع از شهدا چند نوع مي باشند: کسي که مظلومانه و بدون شرکت در درگيري و جنگ کشته شود، کسي که در اثر انواع بيماري ها و ... فوت مي نمايد، مسافري که در دريا غرق مي شود در حاليکه موقع حرکت براي سفر دريايي اوضاع مطلوب بوده و دريا طوفاني و نا امن نبوده باشد و يا به قصد معصيت و گناه سوار بر کشتي نشده باشد.

اما شهادت در ميدان نبرد داراي پاداش بسيار بزرگي بوده و در اوج درجات شهادت مي باشد و هيچ يک از ديگر اقسام شهادت به اين مقام نمي رسند. خداوند متعال مي فرمايد: وَلا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتاً بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ * فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُونَ * يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِينَ [آل عمران:170-171] يعني: «به آنچه خدا از فضل خود به آنان داده است‏شادمانند و براى كسانى كه از پى ايشانند و هنوز به آنان نپيوسته‏اند شادى مى‏كنند كه نه بيمى بر ايشان است و نه اندوهگين مى‏شوند. بر نعمت و فضل خدا و اينكه خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمى‏گرداند شادى مى‏كنند» و پيامبر صلى الله عليه و سلم نيز فرموده اند: (للشهيد عند الله ست خصال: يغفر له في أول دفعة من دمه، ويُرى مقعده من الجنة، ويجار من عذاب القبر، ويأمن الفزع الأكبر، ويحلى حلية الإيمان، ويزوج من الحور العين، ويشفع في سبعين إنساناً من أقاربه) يعني: «شهيد در نزد خداوند شش ويژگي را دارند: در نخستين ريزش خونش آمرزيده مي شود، و جايگاه وي در بهشت نشان داده مي شود، از عذاب قبر در امان مي ماند، از فزع اکبر ايمن مي ماند، به جامه ي ايمان آراسته مي شود، حور عين به ازدواجش در مي آيند، درباره ي هفتاد نفر از نزديکانش شفاعت مي کند.»

-------------------------------------------------------------------------------------




مردي نزد رسول خدا صلى الله عليه و سلم آمد و چنين عرض کرد: (يا رسول الله! ما بال المؤمنين يفتنون في قبورهم إلا الشهيد؟ قال: كفى ببارقة السيوف على رأسه فتنة) يعني: « يا رسول الله! مومنان را چه شده که همه جز شهدا در قبرهايشان مورد آزمايش و سختي قرارمي گيرند؟ فرمود: براي او (شهيد) همان فتنه و آزمايش برق شمشيرها بر روي سرش کافي است.» [رواه النسائي وسنده صحيح]

بنابراين کسي که آن را با اخلاص و از جان و دل از خداوند مسئلت نمايد، اميد آن هست که به آن مقام برسد، حتي اگر براي او شهادت در ميدان نبرد ميسر نگردد؛ چون پيامبر صلى الله عليه و سلم مي فرمايد: (من سأل الله الشهادة بصدق؛ بلغه الله منازل الشهداء وإن مات على فراشه) يعني: « کسي که از روي صدق و راستي از خداوند شهادت را طلب کند خداوند او را از درجات شهداء بهره مند مي سازد هرچند بر بسترش بميرد.» درنتيجه بايد از خداوند متعال شهادت در راه خداوند را خواستار شد تا شايد به اين اجر و پاداش بي کران نائل گشت، حتي اگر انسان به مرگ طبيعي از دنيا برود. همچنين از جمله ي شهداي آخرتي کسي است که در جهاد در راه خدا به مرگ طبيعي بميرد که رسول خدا صلى الله عليه و سلم مي فرمايد: (ما تعدون الشهيد فيكم قالوا: يا رسول الله! من قتل في سبيل الله فهو شهيد. قال: إن شهداء أمتي إذاً لقليل، قالوا: فمنهم إذاً يا رسول الله؟ قال: من قتل في سبيل الله فهو شهيد، ومن مات في سبيل الله فهو شهيد) يعني: «به نظر شما شهيد چه کسي است؟ صحابه رضي الله عنهم پاسخ دادند: آنکه در راه خدا کشته شود شهيد است. آن حضرت صلي الله عليه و سلم فرمود: در اينصورت تعداد شهداي امت من اندک خواهد بود. گفتند: پس آنان چه کساني اند يا رسول الله؟ فرمود: آنکه در راه خداوند کشته شود شهيد است و آنکه در راه خدا فوت کند نيز شهيد است.» و از ديگر انواع شهادت آخرتي: مرگ در اثر طاعون مي باشد، پيامبر صلى الله عليه و سلم فرموده است: (الطاعون شهادة لكل مسلم) يعني: «طاعون(بيماري همه گير) شهادت امت من است.» همچنين وقتي در مورد طاعون از ايشان سؤال شد، فرمودند: (إنه كان عذاباً يبعثه الله على من يشاء فجعله الله رحمة للمؤمنين، فليس من عبد يقع الطاعون فيمكث في بلده صابراً يعلم أنه لن يصيبه إلا ما كتب الله له إلا كان له مثل أجر الشهيد.) يعني: «عذابي است که خداوند به آنان که بخواهد فرود آورد و آن را براي مسلمانان رحمت قرار داده و هيچ بنده اي نيست که به آن مبتلا شده و در شهر خويش صبر نموده و بماند و بداند که جز آنچه خدا براي او مقدر ساخته است، براو نمي آيد، مگر آنکه براي او پاداشي مانند پاداش شهيد خواهد بود.» و در جايي ديگر آن حضرت صلي الله عليه و سلم مي فرمايد: (يأتي الشهداء والمتوفون بالطاعون فيقول أصحاب الطاعون: نحن شهداء. فيقال: انظروا فإن كانت جراحهم كجراح الشهداء تسيل دماً، ريح المسك، فهم شهداء، فيجدونهم كذلك) يعني: «شهدا و کساني که به مرض طاعون فوت کرده اند مي آيند و کساني که بواسطه ي طاعون فوت کرده اند مي گويند: ما شهيد هستيم. گفته مي شود: ببينيد، اگر اگر ديديد از زخم هايشان خون آمده و بوي مشک مي دهد، شهيد هستند. و مي بينند که چنانند.

--------------------------------------------------------------------------------------

برای شادی روح شهیدان صلوات
بنابراين کسي که بر اثر بيماري سل فوت مي کند انشاءالله شهيد است و نيز کسي که در راه دفاع از مال و ثروتي که قصد سرقت آن را دارند شهيد است، از آنجا که رسول خدا صلى الله عليه و سلم مي فرمايد: (من قتل دون ماله فهو شهيد) يعني: «آنکه براي دفاع از مالش کشته شود، شهيد است.» و از ابوهريره رضي الله عنه نقل شده که تعريف مي کند: (جاء رجل إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم فقال: يا رسول الله! أرأيت إن جاء رجل يريد أخذ مالي؟ قال: فلا تعطه مالك، قال: أرأيت إن قاتلني؟ قال: قاتله -وليس الأمر للوجوب- قال: أرأيت إن قتلني؟ قال: فأنت شهيد، قال: أرأيت إن قتلته؟ قال: هو في النار) يعني: « مردي خدمت رسول الله صلي الله عليه و سلم آمده و گفت: يا رسول الله صلي الله عليه و سلم اگر مردي آمده و خواست مالم را بگيرد؟ فرمود: به او نده! گفت: اگر با من جنگيد چه؟ فرمود: با او بجنگ. (در اين جا امر به جنگيدن دال بر واجب بودن آن نيست.)
گفت: اگر مرا کشت؟ فرمود: تو شهيدي. گفت: اگر من او را کشتم؟ فرمود: او در دوزخ است.» [رواه مسلم]

از مخارق رضي الله عنه روايت شده که مي گويد: (جاء رجل إلى النبي صلى الله عليه وسلم فقال: الرجل يأتيني يريد مالي؟ قال: ذكره بالله، قال: فإن لم يذكر؟ قال: فاستعن عليه من حولك من المسلمين، قال: فإن لم يكن حولي أحد من المسلمين؟ قال: فاستعن عليه السلطان، قال: فإن نأى السلطان عني وعجل علي؟ -هذا اللص قاطع الطريق عجل علي ولم يكن هناك وقت للاستنجاد- قال: قاتل دون مالك حتى تكون من شهداء الآخرة أو تمنع مالك) يعني: «مردي نزد پيامبر صلي الله عليه و سلم آمده و گفت: چنانچه مردي بيايد و بخوهد مال مرا بگيرد؟ فرمود: خدا را به ياد وي بياور. گفت: اگر خدا را ياد ننمود؟ فرمود: از مسلمانان پيرامونت غليه او کمک بگير. گفت: اگر کسي از مسلمانان پيرامون من نبود؟ فرمود: از سلطان عليه او کمک بخواه. گفت: و اگر سلطان دور بود و وقت بر من تنگ بود؟ (راهزن جلوي من را بگيرد و جايي براي کمک گرفتن از سلطان نباشد) فرمود: براي دفاع از مالت بجنگ تا آنکه يا جزو شهداي آخرت گردي و يا مالت را از وي باز داري.»

از جمله ي ديگر شهدا: مرگ در راه دفاع از دين و ناموس است، پيامبر صلى الله عليه و سلم مي فرمايد: (من قتل دون ماله فهو شهيد، ومن قتل دون أهله فهو شهيد -الذي يقتل دفاعاً عن عرضه- ومن قتل دون دينه فهو شهيد، ومن قتل دون دمه فهو شهيد) يعني: « آنکه براي (دفاع از) مالش کشته شود، شهيد است و آنکه در برابر (دفاع از) جانش کشته شود، شهيد است و آنکه در برابر دفاع از دينش کشته شود، شهيد است و آنکه در برابر دفاع از خانواده اش کشته شود، شهيد است.» و نيز آن حضرت صلي الله عليه و سلم مي فرمايد: (من قتل دون مظلمته فهو شهيد) يعني: «آنکه براي مظلمه (چيزي که از وي به ستم گرفته اند) کشته شود، شهيد است.» و مرگ در راه خدا و پايداري و ايستادگي کردن در برابر دشمن از بزرگ ترين و نيکوترين مرگ ها است. رسول خدا صلي الله عليه و سلم مي فرمايد: (رباط يوم وليلة خير من صيام شهر وقيامه، وإن مات جرى عليه عمله الذي كان يعمله وأجري عليه رزقه، وأمن الفتان) يعني: «پاسداري و استقامت يک شبانه روز از روزه و نماز يکماه بهتر است و اگر در آن حال بميرد (ثواب) عملي را که آن را انجام مي داده دريافته و روزيش جاري گشته و از عذاب قبر و فتنه ي آن در امان مي ماند.»

اما کسي که در حين انجام عملي صالح فوت نموده و جان بدهد، اين از نشانه هاي حسن خاتمه مي باشد. پيامبر صلى الله عليه و سلم فرمودند: (من قال لا إله إلا الله ابتغاء وجه الله ختم له بها دخل الجنة، ومن صام يوماً ابتغاء وجه الله ختم له بها دخل الجنة، ومن تصدق بصدقة ابتغاء وجه الله ختم له بها دخل الجنة) يعني: «آنکه براي خوشنودي خدا در پايان عمر خويش بگويد لا اله الا الله وارد بهشت گردد، و آنکه براي خوشنودي خداوند صدقه دهد و بدان کارش پايان پذيرد داخل بهشت مي شود. »

نوع ديگر شهادت آخرتي مرگ بر اثر سوخن است، چون پيامبر خدا صلى الله عليه و سلم فرموده است: (الشهداء سبعة سوى القتل في سبيل الله) يعني: «به جز کشته شدن در راه خدا، شهدا بر پنج دسته اند.» و فرموده است: (والحرق شهيد) يعني: «(مرگ در اثر) سوختن شهادت است.»

بنابراين کسي که بر اثر سوختن مي ميرد از زمره ي شهدا مي باشد. البته بکار گرفتن لفظ شهيد براي افراد نبايد به راحتي صورت گيرد چون خداوند خود بهتر مي داند که چه کسي در راه او به عنوان شهيد جان مي دهد.

از خداوند متعال حسن ختام و قبول توبه و توفيق اعمال صالح و ترک منکرات، دوستي مسکينان و تهي دستان را خواستاريم. با اين دعا مقاله را به پايان رسانده و از خداوند براي خود و براي شما طلب آمرزش و بخشش مي نمايم، که او بسيار آمرزنده و مهربان است.

شيخ: محمد لمنجد
ترجمه: مسعود
منبع: سايت نوار اسلام
IslamTape.Com[hr]